تومولوس یا گورپشته، تپه‌ای دست‌ساز از خاک یا سنگ است. روی قبر افراد مهمی مثل پادشاهان ساخته می‌شده است.

این سازه‌ها نه فقط برای دفن، بلکه به عنوان نمادی از قدرت و ثروت فرد متوفی به کار می‌رفتند. معمولاً حاوی هدایا و اشیاء باارزشی هستند که همراه با جسد دفن می‌شده‌اند.

حفاری تومولوس، به دلیل ماهیت پیچیده و خطرات احتمالی، به دانش و تجربه زیادی نیاز دارد. در ادامه به مهم‌ترین جنبه‌های مربوط به حفاری تومولوس می‌پردازیم.

تشخیص و شناسایی تومولوس

تومولوس‌ها معمولاً از تپه‌های طبیعی قابل تشخیص‌اند. برخی از علائم و نشانه‌هایی که به شناسایی آن‌ها کمک می‌کنند عبارتند از:

• شکل هندسی: برخلاف تپه‌های طبیعی که شکلی نامنظم دارند، تومولوس‌ها اغلب شکلی گرد یا بیضی و هندسی دارند.
• پوشش گیاهی: گاهی اوقات پوشش گیاهی روی تومولوس با محیط اطراف متفاوت است، چرا که خاک آن دست‌ریز و مصنوعی است.
• نشانه‌ها و آثار سطحی: وجود سنگ‌چین، دیواره‌های سنگی، سفال، کاشی یا سنگ‌های خاص در اطراف تپه می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک تومولوس باشد. همچنین، نمادهایی مثل صلیب، خورشید، یا دایره روی سنگ‌های اطراف ممکن است به محل دفینه اشاره کنند.
• ارتفاع و ابعاد: ارتفاع و ابعاد تومولوس می‌تواند نشان‌دهنده مقام و ثروت فرد دفن‌شده باشد. تومولوس‌های بزرگتر و مرتفع‌تر معمولاً متعلق به پادشاهان و افراد بسیار ثروتمند بوده‌اند.

ساختار و لایه‌های داخلی تومولوس

معماری داخلی تومولوس‌ها بسیار متنوع و پیچیده است. به همین دلیل، نمی‌توان یک استاندارد مشخص برای حفاری آن‌ها در نظر گرفت. با این حال، می‌توان به ساختار کلی آن‌ها اشاره کرد:

• لایه بیرونی: معمولاً از خاک نرم و دست‌ریز تشکیل شده است.
• سنگ‌چین: در بعضی از تومولوس‌ها، دیواره‌های سنگی یا سنگ‌چین‌های مخصوصی وجود دارد که به حفاظت از اتاقک دفن کمک می‌کنند.
• دالان ورودی: برخی تومولوس‌ها دارای دالان یا تونل ورودی هستند که به اتاقک اصلی راه دارد. در تومولوس‌های خانوادگی، این تونل برای دسترسی به اتاق‌های دفن متعدد استفاده می‌شده است.
• تله‌های فیزیکی و شیمیایی: سازندگان تومولوس برای حفاظت از دفینه، از تله‌های مختلفی استفاده می‌کردند. این تله‌ها ممکن است شامل گازهای سمی (ناشی از تجزیه مواد آلی یا فلزات) یا تله‌های آبی باشند که حفاری را متوقف می‌کنند.

حفاری تومولوس
فروش فلزیاب و طلایاب در نوین فلزیاب 09014444903

خطرات حفاری تومولوس

حفاری تومولوس بسیار خطرناک است و به تجهیزات ایمنی نیاز دارد. مهم‌ترین خطرات آن عبارتند از:

• گازهای سمی: داخل اتاقک‌های دفن استفاده از ماسک ضدگاز در این شرایط ضروری است.
• ریزش تونل: حفاری تونل برای رسیدن به مرکز تپه می‌تواند منجر به ریزش و تخریب آن شود. برای جلوگیری از این اتفاق، باید از پایه‌های چوبی یا فلزی برای تقویت سقف و دیواره‌ها استفاده کرد.
• تله‌های فیزیکی و شیمیایی: علاوه بر گازهای سمی، ممکن است تله‌های دیگری نیز وجود داشته باشد که حفاری را مختل کرده یا خطرات جانی ایجاد کنند.

توجه: حفاری هرگونه تپه باستانی، تومولوس و گورپشته در ایران، بر اساس قوانین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جرم محسوب می‌شود و عواقب قانونی دارد. لذا هرگونه حفاری و کاوش باید با مجوز رسمی از این سازمان انجام شود.