استفاده از فلزیاب‌های بوقی و پالسی هرچند در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما نیازمند دانش و تمرین کافی است.

هر دو نوع دستگاه بر پایه ارسال امواج الکترومغناطیسی و دریافت بازتاب آن از فلزات کار می‌کنند، اما در جزئیات فنی و روش کار تفاوت‌هایی دارند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با فلزیاب پالسی یا VLF؟ تفاوت‌ها و کاربردها می توانید این مقاله را مطالعه کنید.

فلزیاب‌های بوقی (VLF) و پالسی (PI) دو تکنولوژی اصلی در دستگاه‌های فلزیاب هستند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.

انتخاب بین این دو نوع دستگاه به نوع زمین، عمق مورد نظر و نوع فلزی که به دنبال آن هستید بستگی دارد.

دستگاه فلزیاب بوقی (VLF)

فلزیاب‌های بوقی یا Very Low Frequency از دو سیم‌پیچ جداگانه برای فرستنده و گیرنده استفاده می‌کنند.

البته این فلزیاب VLF برای جستجوی فلزات کوچک در عمق کم و در زمین‌های با میزان مواد معدنی پایین مناسب هستند.

• مزایا:

  • تفکیک‌پذیری عالی: توانایی بالایی در تفکیک فلزات آهنی از غیرآهنی (مانند طلا و نقره) دارند و می‌توانند فلزات بی‌ارزش را نادیده بگیرند.
  • دقت در نقطه‌زنی: برای پیدا کردن دقیق محل هدف بسیار مناسب هستند.
  • سبک و ارزان‌تر: معمولاً سبک‌تر و ارزان‌تر از فلزیاب‌های پالسی هستند.

• معایب:

  • حساسیت به مواد معدنی: در زمین‌های با مواد معدنی زیاد (مانند خاک‌های شور، رس یا دارای سنگ‌های معدنی) دچار خطا شده و سیگنال‌های کاذب تولید می‌کنند.
  • عمق کاوش کمتر: عمق نفوذ آن‌ها در مقایسه با فلزیاب‌های پالسی محدودتر است.

دستگاه فلزیاب پالسی (PI)

فلزیاب‌های پالسی یا Pulse Induction از یک سیم‌پیچ برای ارسال و دریافت پالس‌های مغناطیسی استفاده می‌کنند.

این فلزیاب پالسی pi برای عمق‌زنی بیشتر و کار در زمین‌های دارای مواد معدنی زیاد یا حتی در آب شور مناسب‌ترند.

• مزایا:

  • عمق نفوذ بالا: توانایی نفوذ به عمق بیشتری از خاک را دارند و برای یافتن فلزات بزرگ در اعماق بالا ایده‌آل هستند.
  • ایمنی در برابر مواد معدنی: در زمین‌های معدنی و شور کمتر دچار اختلال می‌شوند و عملکرد پایداری دارند.
  • کاربرد در آب: می‌توانند به خوبی در زیر آب و مناطق ساحلی مورد استفاده قرار گیرند.

• معایب:

  • تفکیک‌پذیری ضعیف: در تفکیک فلزات ضعیف‌تر عمل می‌کنند و اغلب همه فلزات، از جمله فلزات بی‌ارزش (مانند میخ)، را شناسایی می‌کنند.
  • مصرف باتری بیشتر: به دلیل ارسال پالس‌های قوی، مصرف باتری بالاتری دارند.
  • هزینه بالاتر و وزن بیشتر: معمولاً گران‌تر و سنگین‌تر از فلزیاب‌های VLF هستند.

فلزیاب بوقی (VLF)

فلزیاب‌های بوقی یا VLF (Very Low Frequency) معمولاً از دو سیم‌پیچ جداگانه (یکی برای فرستنده و دیگری برای گیرنده) استفاده می‌کنند.

همچنین این دستگاه‌ها برای پیدا کردن فلزات کوچک در عمق کم و زمین‌های کم‌کانی‌سازی‌شده مناسب هستند.

مراحل کار با فلزیاب بوقی:

1. روشن کردن و تنظیم دستگاه: ابتدا دستگاه را روشن کرده و تنظیمات آن را بر اساس نوع زمین و هدف مورد نظر (مانند سکه یا طلا) انجام دهید.
2. بالانس زمین: این مرحله برای حذف سیگنال‌های مزاحم از مواد معدنی موجود در خاک ضروری است. دستگاه را در ارتفاع چند سانتی‌متری از زمین نگه داشته و به آرامی بالا و پایین ببرید تا صدای بوق ثابت یا حداقل شود. برخی مدل‌ها این کار را به صورت خودکار انجام می‌دهند.
3. حرکت دادن کویل: کویل دستگاه (حلقه گرد یا بیضی شکل) را به صورت موازی و در ارتفاع ۵ تا ۱۰ سانتی‌متری از سطح زمین نگه دارید. با قدم‌های آهسته و ثابت، کویل را به صورت چپ و راست حرکت دهید و مطمئن شوید که هر بار قسمتی از مسیر قبلی را پوشش می‌دهد.
4. توجه به صدا: هنگام عبور از روی یک فلز، صدای بوق دستگاه تغییر می‌کند. هرچه فلز بزرگ‌تر یا نزدیک‌تر باشد، صدا بلندتر و پایدارتر است.
5. نقطه‌زنی و حفاری: وقتی دستگاه بوق زد، با حرکت دادن کویل به صورت ضربدری و کاهش سرعت، محل دقیق هدف را مشخص کنید. قبل از حفاری اصلی، می‌توانید ناحیه مورد نظر را به عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر پاک‌سازی کنید تا فلزات سطحی مانند میخ یا درب قوطی شناسایی شوند. اگر پس از این کار همچنان بوق ادامه داشت، می‌توانید با دقت حفاری را ادامه دهید.

فلزیاب پالسی (PI)

دستگاه فلزیاب پالسی (Pulse Induction) معمولاً از یک سیم‌پیچ برای فرستنده و گیرنده استفاده می‌کنند.

این دستگاه‌ها پالس‌های کوتاهی از جریان الکترومغناطیسی را به زمین می‌فرستند و پس از خاموش شدن پالس، میدان مغناطیسی ایجادشده در فلزات را تشخیص می‌دهند.

فلزیاب‌های پالسی برای عمق‌زنی بیشتر و کار در زمین‌های دارای مواد معدنی زیاد یا حتی در آب شور مناسب‌تر هستند.

مراحل کار با فلزیاب پالسی:

1. راه‌اندازی و تنظیمات اولیه: دستگاه را روشن کرده و حساسیت (Sensitivity) و تفکیک (Discrimination) را تنظیم کنید. حساسیت بالاتر، عمق کاوش را بیشتر می‌کند، اما ممکن است باعث دریافت سیگنال‌های کاذب شود.
2. بالانس زمین: این مرحله در فلزیاب‌های پالسی حیاتی است. دستگاه را در منطقه‌ای که فلز ندارد، روشن کنید و کویل را در ارتفاع ۵ تا ۱۰ سانتی‌متری از زمین بالا و پایین ببرید (پمپ کردن) تا صدای دستگاه به حداقل برسد. این کار باعث می‌شود دستگاه با شرایط خاک سازگار شود و سیگنال‌های اشتباه کاهش یابند.
3. حرکت دادن کویل: مانند فلزیاب بوقی، کویل را به آرامی و به صورت موازی با زمین حرکت دهید. سرعت حرکت مناسب، حدود ۱ متر در هر ۳ ثانیه است.
4. تفسیر سیگنال: فلزیاب‌های پالسی معمولاً با بوق یا نمایشگر، وجود فلز را نشان می‌دهند. شدت و نوع سیگنال می‌تواند به شما کمک کند تا عمق و اندازه تقریبی هدف را تخمین بزنید.
5. بررسی و حفاری: پس از دریافت سیگنال، با حرکت دادن کویل از زوایای مختلف، محل دقیق را مشخص کنید. در صورت نیاز، ابتدا منطقه را پاک‌سازی کنید و سپس برای رسیدن به هدف، با دقت حفاری نمایید.

نکات مهم روش کار با فلزیاب بوقی و پالسی:

• دفترچه راهنما: همیشه قبل از شروع کار، دفترچه راهنمای دستگاه خود را به دقت مطالعه کنید. تنظیمات هر دستگاه می‌تواند متفاوت باشد.
• عوامل محیطی: باد شدید، کابل‌های برق فشار قوی، و نزدیکی به دستگاه‌های الکترونیکی دیگر می‌تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد فلزیاب شود.
• تمرین و تجربه: تسلط بر کار با فلزیاب نیازمند تمرین زیاد است. با تمرین در محیط‌های مختلف می‌توانید به یک اپراتور حرفه‌ای تبدیل شوید.